Hoe rein was de stad vroeger? | Stadsarchief Sint-Niklaas

Het team openbare reinheid staat dagelijks in voor het onderhouden van straten en pleinen en voor het ophalen van afval en zwerfvuil. Deze noodzakelijke opdracht is lange tijd niet zo vanzelfsprekend. Eeuwenlang belandt het afval gewoon op straat. Omwille van de volksgezondheid grijpt het stadsbestuur in. In 1936 wordt een stedelijke reinigingsdienst in het leven geroepen.

Eind negentiende eeuw wordt het ophalen van vuilnis en het legen van beer- en pisputten in de stadskern uitbesteed aan pachters. Vaak zijn dit landbouwers die het afval verder sorteren, verbranden, storten, verkopen of hergebruiken als bemesting of veevoeder. In de buitenwijken wordt geen afval opgehaald. De inwoners verbranden en begraven er hun afval zelf. Tot begin twintigste eeuw stellen ook particulieren tegen betaling delen van hun tuin ter beschikking als stortplaatsen. Dat is ook het geval in de gelaagputten van de familie Rombaut in de Driegaaienstraat.

Het stadsbestuur is zich stilaan bewust van de afvalproblematiek. Het afval hoopt zich op en zorgt voor geurhinder. Vanaf 1910 worden kleiputten van Scheerders-Van Kerchove aan de Langhalsbeekstraat gebruikt als stortplaats. Het pachtsysteem blijft nog in voege tot 1936. Pachters kunnen gebruik maken van stadsmateriaal zoals karren en schoppen. Met het oog op de volksgezondheid beslist het stadsbestuur tot de oprichting van een stedelijke reinigingsdienst. Er is aandacht voor modernisering en motorisering. Tot dan beschikt ‘de modderdienst’ nog over trekpaarden.

In 1937 staan zeventien werklieden in voor het reinigen van wegen, straatkolken en riolen en voor het ophalen van huisvuil en bederfelijk afval bij beenhouwers en vishandelaars. Eénmaal per week krijgen de centrumstraten een veegbeurt. Het ledigen van modderkommen gebeurt om de drie weken. Huisvuil wordt twee keer per week opgehaald in het centrum en éénmaal per week daarbuiten. De reinigingsdienst kan hiervoor gebruik maken van een sleep- en rioolwagen en van veegwagentjes met vuilnistonnen erop. De burelen van de dienst worden ondergebracht in lokalen van het oude slachthuis in de Kazernestraat (nu Huis van het kind).

Verbrandingsoven

Eind jaren 1930 bestaan er al plannen voor de bouw van een stedelijke verbrandingsoven, een unicum in die periode in België. De Tweede Wereldoorlog bevriest echter deze ambitie. De oorlog laat sporen na in de organisatie van de reinigingsdienst. De schaarste aan brandstoffen en krachtige paarden speelt de ophaaldienst parten. Het ophalen van huisvuil wordt beperkt tot éénmaal per week. De dienst moet aangifte doen van het rollend materieel om oliebonnen te bekomen. Extra opdrachten zoals het reinigen van de schuilkelder op de Grote Markt of het ophalen van oud papier voor hergebruik, verzwaren het takenpakket.

In de periode 1960-1970 verplicht het stadsbestuur het gebruik van standaardvuilnisemmers. Het ophalen van huisvuil kan op die manier sneller en veiliger gebeuren. Het overtollige afval wordt zoals voorheen aangeboden in allerlei verpakkingen. Het afval wordt gestort in de gelaagputten van de firma Waveca in Kemzeke. Vanaf 1977 worden de metalen emmers vervangen door plastiek huisvuilzakken.

In 1975 staat de bouw van een verbrandingsoven opnieuw op de agenda. De stad neemt de regie op zich. De omliggende gemeenten tekenen in voor het leveren van hun huisvuil op de terreinen naast het waterzuiveringsstation aan Vlyminckshoek. In 1976 neemt een intercommunale de regierol over.

Dit is het startsein voor de oprichting van MIWA, die op 1 mei 1978 het personeel, de gebouwen en de installatie van de verbrandingsoven overneemt. Er komt een sorteerbeleid en er verschijnen glas- en oliecontainers in het straatbeeld. Grofvuil wordt nog naar de stortplaats in Kemzeke en later naar Rumst en Zwijndrecht gevoerd. Eind jaren 1980 wordt een gaswasinstallatie geplaatst om tegemoet te komen aan klachten van roetneerslag in de buurt. Verontruste buurtbewoners stappen naar de rechtbank en de verbrandingsoven sluit in 2002. De schouw wordt afgebroken in 2004.

Het takenpakket van de stedelijke reinigingsdienst wijzigt grondig. 2013 is een bewogen jaar voor het personeel. Het stadsbestuur beslist om vanaf 1 januari 2014 het ophalen van huisvuil uit te besteden aan MIWA. Het ophalen van de PMD-fractie blijft wel behouden. Deze beslissing gaat gepaard met vakbondsonderhandelingen en -acties. Het team openbare reinheid staat nu opnieuw voor een nieuwe taakinvulling. Vanaf 2022 neemt MIWA ook de ‘blauwe zakken’ over.